تجزیه و تحلیل سیتوژنتیکی چند گونه اسپرس (onobrychis spp.) از منطقه مرکزی ایران

جنس اسپرس دارای گونه های مرتعی و زراعی متعددی در ایران است که به شرایط متنوع آب و هوایی کشور، سازگار شده اند. در این تحقیق تعداد 7 نمونه اسپرس به همراه یک نمونه یونجه یکساله (جهت مقایسه)، به منظور تجزیه و تحلیل کاریوتیپی مورد بررسی قرار گرفت. با مطالعه کروموزوم های متافازی مریستم ریشه روی نمونه ها، کاریوتیپ و آیدیوگرام آنها ترسیم گردید. نتایج نشان داد که گونه های o. melanotricha (سمیرم)، o. melanotricha (فریدن) به همراه دو گونه زراعیo. sativa (اراک و بروجن)، با 28=n2 کروموزوم و گونه o. sativa (نجف آباد) با 32=n2 کروموزوم تتراپلوئید بوده و سایر گونه‎ها با 14=n2 کروموزوم، دیپلوئید می‎باشند، همچنین در جنس اسپرس دو عدد پایه 7 و 8 مشاهده گردید. بررسی تقارن بین کروموزومی به روش استیبنز نشان داد که گونه های o. melanotricha (سمیرم)، o. melanotricha (فریدن) و o. sativa (نجف آباد) در کلاس b (عدم تقارن) و سایر گونه‎ها در کلاس a (دارای تقارن) قرار گرفتند. تجزیه واریانس براساس صفات کروموزومی، بیانگر اختلاف معنی‎دار بین گونه ها از لحاظ اغلب صفات بود. در تجزیه خوشه ای برمبنای صفات کاریوتیپی، گونه ها براساس نوع و سطح پلوییدی در سه گروه متمایز قرار گرفته و کمترین فاصله بین دو گونه melanotrich o. (سمیرم) و o. melanotricha (فریدن) و بیشترین فاصله بین o. melanotricha (فریدن) و sativa o. (بروجن) مشاهده شد. بر اساس تجزیه به مؤلفه های اصلی، دو مؤلفه اول و دوم در مجموع بیش از 85 درصد از تنوع کل را توجیه نمودند به طوری که مؤلفه اول بر خصوصیات مرتبط با اندازه کروموزوم ها و مؤلفه دوم بر موقعیت سانترومر تأکید داشت.